ATLAMALARDA SON ADIMIN GELİŞTİRİLMESİ
“Myers’e göre zayıf take off tekniği birçok atletin dünya klasmanında
bir sporcu olmasını engellemektedir. Bundan dolayı, yazar uzun atlama, üç adım
atlama ve yüksek atlamadaki bu evreyi geliştirmek ve analiz etmek için basit ve
pratik bir metod önermektedir. Bu metod antrenörün doğru ve yanlış take off
mekaniğini öğrenmesi, üzerine kuruludur.”
GİRİŞ
Gerçekte ne kadar iyi sprinter ve şaşırtıcı düzeyde elit olan atlayıcı varsa bu hep bana inanılmaz gelmiştir. Henüz,dünyada iyi niteliklere sahip çok az atlayıcı vardır.
Sprint’de dünya sıralamasına bakıldığında, hem bayan hem de erkek sprinterlerde inanılmaz dereceler olduğunu görürüz. Ancak atlamalarda, performans hızla düşmektedir. ABD’inde bir bölgesel salona bakıldığında, dikey sıçraması çok iyi olan yetenekli sporcular bulunduğu görülür, fakat bu, klüplerde çok sayıda nitelikli iyi atlayıcı elde etmeye aktarılamamaktadır.
Uzun atlama, üç adım ve yüksek atlamada dünya klasmanında sporcu olmak için yapılamayan şey nedir? Ya da nasıl dünya klasmanında sporcu olunur?
Bu durumda, zayıf take off tekniğinin önemli bir faktör olduğunu düşünüyorum. Her sezon, yeni başlayandan elit olanına kadar zayıf take off mekanizması olan sayısız atlet görmüşümdür. Son adımın, take off tekniği için önemli bir anahtar ve atlamalarda en az anlaşılan konu olduğunu düşünüyorum. Antrenör olarak, atlama branşlarında son iki adımı çok daha iyi anlaşılması gerektiğine inanıyorum.
Bu sunuşun amacı,antrenörlerin take off mekaniğini ve atlamalardaki son adımı anlamalarına yardımcı olmak ve bu evreyi analiz etmek için basit ve pratik bir metod önermektedir.
TAKE
OFF’UN ANALİZİ
Atlama branşlarında take off gözle kolayca analiz edilemez. Buna ek olarak,birçok antrenör çok süratli oluşan bu hareketi görmekte zorlanırlar. Ancak, birçok genç atlet take off hareketinin doğru gözlemede deneyimi yetersiz olan ve izleyerek bu olay hakkında karar veremeyen birçok okul antrenörü veya yetersiz kulüp antrenörleri tarafından çalışmaktadırlar.
Birçok antrenörün bu alanda,yardımcı olacak pahalı video araçlarına sahip olmadıklarını sanıyorum. Bundan dolayı da, antrenörlerin take off tekniğini analiz etmek ve incelemek için diğer yeteneklerini kullanabilmelerini öneriyorum. Bu yetenek “duyma” yani “hissetme”dir.
Söylemek istediğim doğru ve yanlış take off mekaniği hissetme ile ayrıştırılabilmektedir. Mekaniğin ve take off objektiflerinin net anlaşılması ile özellikle son adım,biraz pratik ve deneyimle antrenörler atlamaların doğru analizini yapabilirler. Bu yetenek take off tekniğinin öğretilmesine ve geliştirilmesine büyük ölçüde yardımcı olur.
Uzun atlama ve üç adım atlamada take off’un temel amacı,15 - 25 derecelik açı ile yeterli dikey hıza ulaşırken,yatay hızı korumaktadır. Uzun atlamada ağırlık merkezi biraz alçaltılır(erkekler için % 7 derivasyon, bayanlar için % 4 sprintden) son adımın yerle ilk teması topuktur(yüksek süratte sprint de olduğu gibi parmak ucu değildir) ve bilek 90 derece olmalıdır. Adım biraz uzun ve kısmen düz ve çekme durumunda(hamstrings and gluteus ile) olmalıdır ki take off ayağı mümkün olduğunca kısa sürede yerle temas edebilsin, son iki adımın her ikisi de vücuda doğru geriye çekilirken yerleştirilmelidir; bu öne hızı negatif yönde etkileyecektir.
Son iki adım öncekilerden daha hızlı olmalıdır, bunun sonucu olarak da ritim artmalıdır. Sondan bir önceki adım sıklığındaki artma, son adımın hazırlık adımından kısmen % 10 daha az kısaltıldığı andan meydana gelir.
Doğru olarak yapıldığında son adımda vücut biraz alçalır ve take-off sırasında 15-25 derece yükselir. Bütün bunlar yatay hızda %10dan daha az kayıp amacıyla oluşur. Hay’a göre (1988) bu kayıp ortalama olarak % 14 dür.
Son iki adımın yetersiz yapılmasıyla ilgili en basit neden ayağın güçlü olarak koşu yoluyla temasıdır. Bu hızın korunması yerine engellendiğini gösterir. Bunun aksine, eğer yatay hızı dikeye çevirmeden koşuyorsa sprint normaldir.
Doğru hazırlık adımı, düzenli sprint arasında çoğunlukla normal düzenli sprintteki gibi bir sese benzer take off adımı izleyecektir.
Burada, gerçek faktör son iki adımın sesinin ritmidir. Doğru adımı ve take off adımı, son iki adımın sesinin hızındaki belirgin bir artışı meydana getirecektir. Doğru take off mekaniğinin düzenlenmesi için atlayıcı ritmi arttırmalıdır. Son iki adımda hız arttırımı yapmadan doğru take off imkansızdır.
Yüksek atlamanın take offundaki ana farklılık take off açısının 45-55 dereceden yükselmek için vücudun daha fazla alçaltılmasıdır(daha çok diz, bilek, kalça fleksiyonu olmalıdır).
Yüksek atlamada diğer atlamalardaki mekaniğin büyük bir kısmı uygulanır. Atlet hazırlık ve take off adımlarına doğru mümkün olduğunca hızlı olmalıdır. Take offdaki dikey hız burada en önemli önceliktir ve her iki kolda impuls kazanmak için kullanılmalıdır. Sırık erken yerleştirildiğinde yataydan dikeye doğru akıcı bir değişim oluşur. Ayağı bu erken yerleştirmeyi gerçekleştirmek için çabuk düzenli çekilen hazırlık adımı yine anahtardır.
Yüksek atlamadaki Penultimate adım uzun atlama ile karşılaştırıldığında daha derin diz fleksiyonu içerir. Bundan dolayı, negatif dikey hız artar, ses yine topuğun ilk olarak yere teması nedeniyle yankılanan bir sestir ve düz bir temas ile uygun etki sağlanır. Hızdaki bir azalma daha fazla ses oluşturur, yine çok fazla azalma hazırlık adımının uzun atlaması ile ses engellenebilir.
Bir çok genç atlet, aşırı derecede(çok) uzun take off adımını kullanma hatasına düşer. Bu da yatay hızın dikey hıza aktarılmasını engeller. Bu aynı zamanda, üst düzeyde dikey hızın geliştirilmesine yardım eden take off bacağının germe-refleks hareketini de engeller.
SONUÇ
İlk olarak, doğru ve yanlış hazırlık adımı ve take off’un sesleri arasındaki fark ayırt edilemeyebilir, biraz duyma pratiği görme gibi pratik hale gelebilir. Bu amaç için duyma duyusunu kullanmayı öğrenmeek bir antrenörlük aracı kazanmayı beraberinde getirecektir. Hazırlık adımı ve take off’un mekaniğini daha iyi anlamak ve ses ile sağlanan feedbacki kullanmak, take off tekniğinin atlete daha iyi öğretilmesini sağlar. Her sıralamaya girebilecek, daha profesyonel atlayıcılara sahip olabileceğimiz ve potansiyel olarak gelecek vaat eden atletlerin antrenörleri, kendi sporcularının gelişimleri yerine duraklamalarını görebileceklerine inanıyorum.
Yayına Hazırlayan : İbrahim MARHAN