UZUN ATLAMA (II. BOLUM)

TAYFUN AYGUN

ABTD 5, 44'ten süren

UZUN ATLAMANIN BOLÜMLERİ :

Uzun atlama, genel, olarak, birbirleriyle iç içe geçmiş dört bölümden oluşur. Bunlar sırasıyla; .

a) koşu bolümü, b) sıçrama bolümü, c) uçuş bolümü, d) düşüş bolümü.

a. KO§U BOLUMU :

Uzun atlama, sporcunun süratli bir koşu sonucu gerçekleştirdiği işlemdir. Koşu % 70'lik bir oranla uzun atlamada en önemli yeri alır. Günümüzde üst düzeydeki sporcular, sıçrama tahtasına 38-45 m.lik uzaklıktan koşarlar. Bu 38-45 m.lik uzaklık 20-25 koşu adımına eşittir. Bayanlarda bu uzaklık 30-35 m. arasındadır. Bu da 17-20 koşu adımına eşittir.

Uzun atlamada, koşuya başlanacak nokta ile sıçrama tahtası arasındaki uzaklığın ayarlanması oldukça önemli bir konudur. Koşulacak uzaklık, sporcunun süratlenme yeteneğinin yani sıra form durumuna, yarışmanın yapıldığı yere (kapalı veya açık saha) ve hava koşullarına bağlıdır.

I v an IVANOF a göre koşu uzaklığı, sporcunun maksim süratine erişip, bu sürati azaltmadan sıçrama tahtasına basarak atlayış yapmasına bağlıdır (x). Üst düzeydeki sporcular son 5 m.yi 0.4-0.5 saniyede kat ederler. Son 10 m.yi ise 0.85 ile 1 saniye arasında koşarlar (xx).

J. VACULLA, 30 m. deparlı koşu sonucu elde edilen derece, uzun atlamada koşulacak uzaklığın adim sayısını belirler der (xxx). 30 m. koşu sonucu elde edilen derece 3.7 ise adim sayısı 24 olmalıdır. Tablo-1'de uzuncuların 30 m. deparlı koşu sonucu elde ettikleri derecelere göre, koşacakları adim sayısı verilmektedir.

30m. deparlı	Adim sayısı
3.7	24 adim
3.8	22 "
3.9	22 "
4.0	18 "
4.1	17 "
4.2	16 "
4.3	15 "
4.4
4.5	14 "
4.6
4.7	13 "
4.8
4.9
5.0	12 "

Tablo-1. 30 m deparlı koşu sonucu elde edilen derecelere göre koşulacak adim sayısı

KOŞUYA BAŞLAMA VE İLK SURAT :

Yapılan araştırmalarda, koşuya başlama şeklinin hemen her sporcuda değişik karakterde olduğu saptanmıştır. 5ekil-5 ve ,Sekil 6, bunlara ait iki basit örnektir.

Sovyetler Birliği'nde, bir çok sporcu arasında yapılan laboratuar gözlemlerinden alman sonuçlar oldukça ilginçtir. Hassas . elektronik ölçü aygıtlarıyla donatılmış bir platformda sırasıyla her sporcudan değişik koşuya başlama ,şekilleri ile koşmaları istenmiş. Bu anda her sporcunun koşuya başlama anında yeri etkiledikleri kuvvetler ölçü aygıtlarıyla saptanmıştır. Bu işlemlerden sonra standart koşuya başlama ,şekillerini denemeleri istenmiştir. Gene yeri etkiledikleri kuvvetler ayni ölçü aygıtlarıyla saptanmış, her iki sonuç karşılaştırıldığında elde edilen değerlerin farklı olduğu görülmüştür. Buradan da bir antrenmanda veya herhangi bir yan§mada koşuya değişik başlanacak olunursa, istenilen ritim ve süratlenmenin değişik olacağı noktasına varılır. Sporcudan antrenmanlarda veya yarışmalarda daima ayni ,şekilde koşmaya başlamaları istenip, bunun önemi ayrıntılı olarak anlatılmalıdır. Çıkış durumunun belirlenmesi, sporcunun yeteneklerine, serbest olarak hız elde edebilme gücüne, hareketlerini kontrol edebilme yeteneklerine ve ritmik olabilme duygusuna bağlı olarak seçilmelidir.

5 4 3 2 1

8 7 6 5 4 3 2 1

Sporcunun koşuya başladıktan sonraki ilk 4-5 veya 6. adıma kadar olu,san her hareket s p rint özelliğini taşır. Koşu gerilimli, gövde öne doğru eğimlidir. Hızlanmanın başlangıcı olan bu bölümde kuvvetler koşu yönündedir. Vücut ağırlık merkezi ile gövdenin öne doğru eğimi arasındaki açı 30-35 derecedir. böylece en yüksek kontrol edilebilen sürate ulaşabilmek için kuvvet öne doğru yönelir.

SURATIN ARTMASI (HIZLANMANIN ORTA BOLUMIJ):

Koşunun bu bölümü ilk bölüme oranla daha uzundur. Genel olarak 10-12 koşu 25 adimi uzunluğunda olan bu bölümde, gövde 80 derecelik bir eğime ulaşır (x). Kol ve bacakların sahip olduğu hareketlilik ve bu hareketliliğin frekansı vücudun öne itilmesine yardıma olmaktadır. Koşu biçimi ise, üst baldır yere paralel olana kadar öne çekilmelidir.

KONTROL EDİLEBİLEN MAKSİMUM SURATE ERİŞMEK:

Uzun atlamanın bu bölümünde, koşunun formu ve şekli normal koşudan oldukça farklıdır. Iv an IVANOF bu bölümde, gövde eğimi 96 dereceye yükselirken sporcu yeri kelepçeleyerek koşmalıdır der. Ancak böyle bir koşu sonucu kalçanın öne doğru itilmesi gerçekleşir. Sporcu dikkatini atlayışa verdiği süre itiş açısı küçülecek ve gövde dik duruma yaklaşacaktır.Bu durumda gerideki bacağın arka üst baldırı ile arka alt baldır arasındaki açı 130-135 civarında olmalıdır(x).

20 -19-18- 17 – 16

Dünyanın en iyi uzuncuları arasında yapılan gözlemlerde, ideal veya ideale yakın sıçramayı sporcunun son altı adımının belirlediği saptanmıştır. 8mm’lık bir kamera ile 7.98cmlik bir derece yaptığı atlayışta son üç adımı tespit edilen BAYNWAC şekil 7’de görülmektedir. Eğer şekil dikkatle incelenirse, son üç adımda üst gövdenin dik olduğu, dizlerin harekete etkin olarak katılıp, üst baldırın yere paralel olana kadar öne çekildiğini ve ayakların yeri tırmalar (kelepçeler) gibi bastığını görürüz. Sporcu sıçrama tahtasına yaklaştıkça gövdenin eğim açısı 96-102 derece arasında değişir. Son adımda bu açı 105-114 derece olur. Üst düzeydeki sporcularda son adım ile son adımdan önceki adım arasındaki açı farkı 2-4 derece, son adımla sıçrama anındaki açı farkı 8-10 derece arasındadır(xx).

Adımlar	1.adim	6.adim	12.adim	i8.adim	19.adim	20.adim	21.a
Zam an	0.284	0.23	0.219	0.227	0.215	0.242	0.2
Adım Uzunluğu	94	163	189	215	215	259	209
Ritim	3.3	4.4	4.57	4.4	4.57	4.1	5.0
Ortalama hız	3.3	7.1	8.6	10	10	10.3	10

Tablo 2- Sel b inin koşu boyunca adım uzunluklarının ve ritminin değişmesi

Sovyet antrenör Robert ZOTKO' da ritim koşu platformu boyunca sporcuların sergiledikleri sürat grafiğini çıkartarak, koşuya daha açıklık kazandırmıştır. ZOTKO uzun atlamada (; WHO süratlenme olduğunu vurgular (Şeki 1 9,10,11).

İlk grafikteki eğri (,Sekil-g), bazı sporcuların hemen süratlendiklerini ve kazandıkları bu sürat sıçrama tahtasına kadar aynen devam ettirdiklerini gösterir. İkinci grafik (Sekil-10), başlama noktasından sıçrama tahtasına kadar devamlı artan bir süratlenme eğrisi sergiler. U9Oncu grafikte ise (Sekil-11), değişken bir süratlenme eğrisi görülmektedir. Sporcu koşuya başlama noktasından belli bir noktaya kadar hemen hızlanır. Elde ettiği bu sürati ayni seviyede ikinci bolumun sonuna kadar devam ettirir. Üçüncü bölümde daha artan bir ivmelenme ile sıçrama tahtasına varılır. İlk grafikteki süratlenmeyi uzun atlamaya yeni başlayanlar, iki ve ugiinc0 grafikteki süratlenmeyi de Üst düzeydeki sporcular kullanır.

$URECEK

Yayına Hazırlayan : Şehnaz Şeyma GÜNGÖR