BAYRAK KOŞULARI

Metin DEMİR

Bayrak koşuları atletizm yarışmalarının sevilen bir dalıdır. Atletizm yarışmalarının son karşılaşması olarak uygulanır. Yüksek puan getirmesi ve takım yarışı olması nedeniyle atletizmin heyecan verici ilgi çekici bir dalıdır. Bayrak koşuları her koşucunun sorumluluk duygusunu beceri ve takım işbirliği anlayışını getirir.

Teknik:

Bayrak Değiştirme Alanı: Bayrak koşu tekniği, yarış zorunluluğu etkisi altında bulunur. Bayrak değişimi yapacak sporcuların tekniğe uygun değişim yapmaları için birlikte uzun süre çalışmaları gerekmektedir.

Bayrak sopası değişimi değiştirme alanı içinde yapılır. Bayrak değiştirme alanı;100m. nin bitişinden sonraki 100 metre işaretinin 10m. önü ile 10m. gerisinde belirlenmiş 20m.’lik bölümdür. Bayrak sopasını alacak olan yarışmacı değiştirme alanının 10m gerisinde çıkış yapar. Hız alma koşusuyla birlikte yarışmacı 30m. lik bir mesafe koşar. Sopayı alacak koşucu sopayı getirecek sporcunun belirlenen hız alma koşusu başlangıcına 7-8 m. yaklaşınca koşuya başlar. Genelde bu aralık iki sporcunun koşu hızına göre belirlenir.

Çıkış: 4x100 m ve 4x400 m bayrak koşuları çıkışı takozdan yapılır.Takoz virajlı koşularda olduğu gibi arka tarafı virajın dış çizgisine yakın ön tarafı ise çizgiye teğet olacak şekilde yerleştirilir.Böylece koşucunu çıkış yapmasıyla dışarıya savrulma önlenir ve başarılı bir koşu elde edilir.

Hız Alma Koşusunun İşaretlenmesi: 2-3 ve 4. koşular kulvarlarına yerleşip, başlangıç koşularını işaret ederler. Çıkış noktasının arkasında bayrak sopasını alan yarışmacı ile sopayı veren yarışmacıların hız alma yeri belirlenir. Bayrak sopasını getiren yarışmacı bu işaret yerine gelince, sopayı alacak sporcu bütün hızıyla çıkış yapar. Çıkış yolu işareti ve çıkış arasında iyi uyum yapılabilmesi için sopayı verenin hızı ile sopayı alacak koşucunun harekete geçişi, çabuklaşma yeteneği ile doğru orantılıdır.(1)

Değiştirme Alanında Sopanın Ele Verilişi: Koşucunun görevi, bayrak sopasının,değiştirme alanında hatasız bir alış verişini sağlamaktır. Sopayı alacak 2-3. ve 4.koşucular değiştirme alanının 10m. Arka tarafından yüksek çıkış yaparlar. Bayrak sopasını alacak koşucular, sopayı getiren koşucuyu görecek şekilde yerini alır. Bu durumda görevde öne doğru az bir eğilme olur. Sopayı getiren koşucunun değiştirme yapma zamanı arasında koşu hızında çok az düşme görülür.

Her koşucunu bayrak sopasını alacak koşucuya bayrağı verirken yaklaşma aralığı farklı olur.Sopanın istenen biçimde ele verilişi bir adımda yapılır.Sopayı değiştirecek koşucular genellikle bu kurala uymaya çalışırlar.

Bayrak sopasının iki yarışmacı arasında birbirine aktarılmasından önce her iki yarışmacının koşu ritmi birbirine eşit olmalıdır.Değişimde başarının sorumlusu alışı yapan koşucudur.Koşunun başlaması ve sopanın veriliş noktası bellidir. Diğer koşucu buna göre alış yapar.İyi bir değişim çıkıştan 22 m ile 26 m ler arasında bayanlar 19 m ile 22 m ler arasında değişim yaparlar.

Bayrak Değiştirme Çeşitleri :

İçten Değiştirme: Bayrak sopasını koşucu sağ elinde taşıyarak getirir ve sopayı alacak koşucunun sol tarafından koşuya devam eder.Bayrak sopasını alacak yarışmacının sol eline vererek içten değiştirme yapar.Bayrak sopasını koşucu koşunun devamında sopayı sol elinden sağ eline aktararak içten değiştirmeye hazır olur.

Yararları: Bayrak sopası 1. ve 3. değişmelerde çok kısa mesafede aktarılır.Vücutta bükülme ise azdır.

Sakıncaları: 2. değiştirmede yol uzar.Sol elle alışlarda beceriksizlik kendisini gösterir.Koşu esnasında sopayı sol elden sağ ele aktarırken koşu ritmi bozulabilir.

Dıştan Değiştirme: Koşucu bayrak sopasını sol eli ile taşıyarak getirir. Sopayı alacak kokucunun sağ tarafından koşuya devam ederek alıcının sağ eline verip dıştan değiştirme yapar. Bayrak sopasını alan koşucu koşu sırasında sopayı sol eline aktararak dıştan değişmeye hazır olur. (Şekil 4-5)

Yararları: Bayrak sopasının sağ elle alınışı koşucu için daha kolay ve garantilidir. Yeni başlayanlar için dıştan değiştirme daha uygundur.

Sakıncaları: 1. ve 3. değiştirmelerde kısa mesafede aktarılamaz. Çıkış sırasında vücutta bükülme çok fazladır. Koşu sırasında sopanın sağdan sola aktarılmasında koşu ritminde bozulma olur.

Dıştan değiştirmenin bir başka şekli, dıştan değiştirmede bayrak sopasını alacak koşucu çıkışın, kulvarın dış kısmına yakın bir yerden başlar. Yolu çapraz geçerek iç çizgiye koşar, böylece vücutta bükülme engellenmiş olur.

Karışık Değiştirme:Karışık bayrak değiştirme, içten ve dıştan değiştirmenin birleştirilmiş şeklidir. Bu değişim sırasında 1. ve 3. değiştirmeler içten 2.değiştirme ise dıştan yapılır. Dönemeç (viraj) koşularında koşucular sopayı elinde düz aralık koşan sporcular bayrak sopasını sol ellerinde taşıyarak koşabilir.Koşu esnasında sopa el değiştirmez, çünkü sporcu bayrak sopasını aldığı elle verir.

Yararları: Dönemeç düz koşu kısalmış olur.Gövdenin çıkışta bükülmesi azalır.Bayrak sopasının sağ elden sol ele geçmesine gerek kalmaz.

Bayrak Sopasının Ele Verilmesi Tekniği:

Bayrak sopasını veren koşucu genelde alıcının eline aşağıdan yukarıya doğru verir.Sopayı alacak koşucu alış anında baş parmağı kendine doğru diğer dört parmağı ise bitişik ve dışa doğrudur. Bu durumda el vücudun gerisinde kalça doğrultusunda avuç içi açık ve aşağıya bakar. Tüm değiştirmelerde aynı bacakların adım alması ve aynı kolların hareket birliğiyle arzu edilen değişme anı yaratılmış olur.(Şekil-8)

Bayrak sopasını ele,aşağıya doğru vererek değiştirme:Bayrak sopasını veren koşucu, sopayı alacak koşucunun elinin içine bayrak sopasını yukardan aşağıya doğru verir. Sopayı alacak olan koşucu ise kolunu omuz yüksekliğinde gergince geriye uzatır. Elin içi yukarıyı, üstü aşağıyı gösterir. Dört parmak bir, başparmak ayrı vaziyette sopayı almaya hazır olur.(Şekil-9)

Çengel Tutuşu: Bayrak sopasını alan koşucu kolunu geriye doğru götürür, Dört parmağının uçları kendini, başparmağı koşu yönünü gösterir. Bayrak sopasını veren koşucu sopayı aşağı ileriye doğru uygun biçimde uzatarak alıcının elinin içine verir.(Şekil-10)

Bayrak Koşularında Yapılan

Hatalar ve Düzeltmeler

1. Hata: Bayrak sopasını alacak koşucunun erken çıkış yapması,

Düzeltme: Koşu kontrol işlemine göre bayrak sopası ile çıkış çalışmaları yapmalı.

2. Hata: Bayrak sopasını alacak koşucunun geç kalması.

Düzeltme; Başlangıç kontrol işareti geriye alınarak, en yüksek hızla çıkış çalışması yapılmalı.

3. Hata: Bayrak sopasını alırken geriye bakmak.

Düzeltme: Hafif tempolu koşularla akustik işaretlere göre bayrak alıp-vermeye çalışmaları yapılmalıdır.

4.Hata: Bayrak sopasını alacak kolun zamanından önce geriye götürülerek koşulması.

Düzeltme: Akustik işaretlere göre bayrak sopası ve sopasız kolun geriye götürülme çalışmaları yapılmalıdır.

5.Hata: Bayrak sopasının erken öne uzatılması.

Düzeltme: Bayrak sopasını alacak koşucu ile sopayı verecek koşucu mesafe ayarlama çalışmaları yapılmalıdır.

4x100 m. Bayrak Koşu Pistine Yerleşme:

4x100m bayrak değiştirmede koşucunun zaman kazanması yani sıra şu etkenlerinde dikkate alınması gerekir.

▪ Koşunun niteliği

▪ Çıkış niteliği

▪ Değiştirme teknik değeri

▪ İrade niteliği

▪ Boy

4x100 m bayrak koşularında boy yerleşimi sonucu etkiler.Genelde kısa boylu koşuculara virajda uzun boylu koşucular ise düz koşularda daha başarılı olurlar.

Almanlara Göre Diziliş

Konum 1. Koşu uzunluğu 100–110 m,çabuk çıkışa sahip ve iyi dönemeç koşucusu.

Konum 2. Koşu uzunluğu 120–130 m,devamlılık yeteneği ve iyi bir değiştirme tekniğine sahip koşucu.

Konum 3. Koşu uzunluğu 120-130m,iyi bir dönemeç koşucusu devamlılık yeteneği ve iyi bir değiştirme tekniğine sahip koşucu.

Konum 4. Koşu uzunluğu120 m,mücadeleci ve koşuyu en kısa zamanda bitirme gücüne sahip koşucu.

San-Jose-State Bayrak Değiştirme Dizilişi:

Konum 1. Birinci derecede hızlı olan koşucu iyi çıkış yapan ve iyi dönemeç koşan.

Konum 2. İkinci derecede hızlı olan koşucu iyi değiştirme tekniğine sahip düz koşucu

Konum 3. Dördüncü derecede hızlı koşan koşucu sağlam değiştirme yapan iyi dönemeç koşucusu.

Konum 4. Üçüncü derecede hızlı koşan mücadeleci iyi bir düz mesafe koşucusu.

Teksas Bayrak Değiştirme:

Konum 1. Üçüncü derecede hızlı koşan koşucu.

Konum 2. Birinci derecede hızlı olan koşucu.

Konum 3. Dördüncü derecede hızlı koşan koşucu.

Konum 4. İkinci derecede hızlı olan koşucu.

Kurala Uygun Yerleşme:

Konum 1. Üçüncü derecede hızlı koşan koşucu.

Konum 2. Dördüncü derecede hızlı koşan koşucu.

Konum 3. İkinci derecede hızlı olan koşucu.

Konum 4. Birinci derecede hızlı olan koşucu.

4x100m. Bayrak Koşu Pistine Yerleşme:

Konum 1. Dördüncü derecede hızlı olan koşucu.

Konum 2. İkinci derecede hızlı olan koşucu.

Konum 3. Üçüncü derecede hızlı olan koşucu.

Konum 4. Birinci derecede hızlı olan koşucu.

Bayrak Koşulan Yarış Kuralları:

1- 20 m.lik değiştirme alanı, 100 m. bitişinden sonra, her 100 işaretinin 10 m. ön
ve 10 m sonraki değiştirme bölgesi, 50 mm. genişlikte çizgilerle belirlenir. Bu çizgiler
değiştirme alanına dahildir.

2- 4x100 ve 4x200 m yarışmalarında, ilk koşucu haricindeki sporcular değiştirme
bölgesinden en çok 1 0 m daha geriden başlayabilirler.

3- 4x100 m ve 4x200 m bayrak yarışlarında sporcular tamamen kendi kulvarları

içerisinde koşmalıdırlar.

4- 4x400 m. bayrak yarışları ilk tur ve ilk virajdan çıkışa kadar olan ikinci tur bölümü de tamamıyla kulvar içinde koşulur.

5- Yarışmacı kendi kulvarı İçerisindeki pist üzerinde bantla kontrol işaretini belirleyebilir. Tebeşir ve benzeri maddeler kullanılmaz. Toprak ve kum pist üzerinde ise
kulvarı kazıyarak kontrol işareti koyabilir. Başka bir kontrol işareti kullanması mümkün değildir.

6- Bayrak sopası yarış boyunca elde taşınır. Düşen sopa sporcu tarafından alınır,
başka koşucuyu engellememek kaydıyla kulvar dışına çıkarak sopayı alabilir.
Kendisine avantaj sağlamadığı müddetçe bu durumlara izin verilir.

Bayrak sopasının almışında değiştirme bölgesindeki yarışmacıların kol-bacak veya vücut pozisyonları sadece bayrak sopasının pozisyonu önemlidir.

Bayrak sopasının yapısı: İçi boş, ahşap, metal veya başka herhangi bir bükülmez malzemeden yapılır. Uzunluğu 30 cm'den fazla 28 cm'den daha az olmayacak biçimde olmalıdır. Çevresi 12–13 cm. ağırlığı 50 gr.dan az olmamalı, yarış esnasında kolay görünecek biçimde boyanmış olmalıdır.

7- 4x400 m. bayrak yarışının 3. ve 4. sırada ki koşucular resmi görevlinin yönetiminde kendilerinden önceki arkadaşlarının 200 m.'yi tamamladıkları andaki pozisyonlarına göre içten dışarıya doğru yerleşirler. Gelen koşucular bu noktayı geçince, bekleyen koşucular kendi sıralarını korumalı ve değiştirme bölgesinin başlangıcındaki pozisyonları değiştirmemelidir.

8- Yarışmacılar bayrak sopasını teslim ettikten sonra parkur boşalana kadar kendi kulvarlarında kalmalıdırlar. Herhangi bir yarışçı diğer takım elemanlarından birini kulvar dışı koşarak kasten engellemesi durumunda takımı diskalifiye olur.

9- Herhangi bir yarışmacıya yardımcı olmak diskalifiyeye neden olur.

10- Bayrak yarışına başlayan takım sonraki turlar için takımda yalnızca 2 atlet değişikliği yapabilir.

- Bu değişiklikler bu veya başka yarışlara katılmış atletler listesinden yapılmalıdır.

- Bayrak yarışı için koşma düzeni yarışın her türlü başlamadan önce resmi olarak deklare edilmelidir.

KAYNAKÇA

1.Demir,M.:1991.Atletizm Koşular Ankara

2.İşler,M.:1985.Okullar Atletizm İstanbul

3.Jonath,U.:1973.Praxsis der Leichtathletik Eine Enzyklopadice Berlin

4.Karl,K.:1969.Metodische Übungsreihe in der leictathletik band 9Stutgard

5.Nett,T.:1969.Der Sprint Training-Teknik-taktik Berlin

6.Schmolinski,G.:1971.Leichtathletik,Berlin

7.Türkiye Amatör Atletizm Federasyonu yarışma kuralları 1992.Ankara

Yayına Hazırlayan : Nalan MUSLU